Nhắc đến ngày ấy, chúng ta không thể nào quên Đoàn công tác đặt biệt là Đoàn 559 - Bộ đội Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh.

    Sau Hiệp định Giơ-ne-vơ 1954 được ký kết, đất nước ta bị chia cắt làm hai miền. Bước sang năm 1959, cách mạng miền Nam đứng trước một bước ngoặt, đòi hỏi Đảng ta phải có quyết sách kịp thời. Tháng 1-1959, Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Lao động Việt Nam lần thứ 15 (khóa II) đã đề ra nhiệm vụ cách mạng Việt Nam trong giai đoạn mới. Hội nghị khẳng định việc mở đường vận chuyển chi viện cho chiến trường miền Nam là nhiệm vụ hết sức quan trọng, cấp bách. Trước tình hình đó, tháng 5/1959, Tổng Quân ủy và Bộ Quốc phòng quyết định thành lập Đoàn công tác quân sự đặc biệt (sau gọi là Đoàn 559), làm nhiệm vụ mở đường vận chuyển hàng hóa, tổ chức đưa đón bộ đội, cán bộ từ Bắc vào Nam và từ Nam ra Bắc với phương thức vận chuyển ban đầu hết sức thô sơ, chủ yếu là đi bộ, mang vác, gùi thồ.

    Sau một thời gian gấp rút chuẩn bị, ngày 19-5-1959, Thường trực Tổng Quân ủy chính thức giao nhiệm vụ cho “Đoàn công tác quân sự đặc biệt” làm nhiệm vụ mở đường vận chuyển hàng quân sự vào miền Nam, tổ chức đưa đón bộ đội, chuyển công văn, tài liệu từ miền Bắc vào miền Nam và ngược lại. Con đường được mở đúng ngày sinh của Bác nên được mang tên “Đường Hồ Chí Minh”.

    Để hoàn thành nhiệm vụ, Tổng Quân ủy, Bộ Quốc phòng quyết định biên chế bước đầu của Đoàn là 500 cán bộ, chiến sĩ. Ngoài Đoàn bộ, Đoàn được tổ chức thành Tiểu đoàn vận tải bộ 301 và các bộ phận: Xây dựng kho, bao gói hàng, sửa chữa vũ khí, chế biến thực phẩm.

    Đầu tháng 6-1959, Đoàn 559 tổ chức khảo sát mở tuyến vào Nam bắt đầu từ Khe Hó (nằm giữa một thung lũng ở Tây Nam Vĩnh Linh), sau đó vạch tuyến phát triển về hướng Tây Nam, điểm đặt trạm cuối cùng là Pa Lin, kế cận trạm tiếp nhận của Khu 5. Con đường này phải vượt qua nhiều dãy núi cao hiểm trở, khí hậu vô cùng khắc nghiệt. Để đảm bảo tuyệt đối bí mật, khẩu hiệu hành động của Đoàn là “Ở không nhà, đi không dấu, nấu không khói, nói không tiếng”.

    Ngày 13-8-1959, chuyến hàng đầu tiên chính thức vượt Trường Sơn. Sau 8 ngày đêm, chuyến hàng ấy được bàn giao Liên khu 5 tại Tà Riệp gồm 20 khẩu tiểu liên Tuyn, 20 khẩu súng trường Mát, 10 thùng đạn tiểu liên và đạn súng trường đã làm nức lòng cán bộ, chiến sĩ Khu 5.

    Kết thúc năm 1959, Đoàn 559 đã chuyển được vào Khu 5 số hàng gồm 1.667 khẩu súng bộ binh, hàng trăm nghìn viên đạn và một số quân dụng thiết yếu cùng 542 cán bộ, chiến sĩ vào làm nhiệm vụ ở miền Nam.

    Đường Hồ Chí Minh là tuyến vận tải quân sự chiến lược, hoành thành xất sắc nhiệm vụ chi viện sức người, sức của cho các chiến trường, đặc biệt là chiến trường miền Nam.

    Trong 16 năm, các lực lượng trên tuyến vận tải chiến lược Trường Sơn đã chiến đấu trên 2.500 trận, diệt gần 17.000 tên địch, bắt 1.200 tên, gọi hàng trên 10.000 tên, bắn rơi 2.455 máy bay địch, phá hủy hàng vạn tấn vũ khí và phương tiện chiến tranh khác của địch.

    Không chỉ là tuyến hậu cần chiến lược, hậu phương trực tiếp, căn cứ của chiến trường miền Nam mà còn là tuyến vận tải đảm bảo chi viện đắc lực cho chiến trường Lào và Campuchia. Từ năm 1959 - 1964 chuyển hàng và tổ chức hành quân cho các đơn vị vào chiến trường miền Nam và Lào được 10.136 tấn vũ khí, trang bị kỹ thuật, hàng vạn cán bộ, chiến sĩ cùng hàng nghìn tấn hàng quân sự. Năm 1970 vận chuyển trên 5.000 tấn vũ khí, đạn dược phục vụ kịp thời cho lực lượng Campuchia phối hợp với Quân giải phóng miền Nam đập tan cuộc hành quân Chen-la 1 của Mỹ-Thiệu-Lon Non. Năm 1973 -1974 vận chuyển chi viện chiến trường miền Nam, Lào, Campuchia một khối lượng vật chất gấp 3,8 lần giai đoạn 1969 -1972, tạo điều kiện thuận lợi cho cách mạng miền Nam, Lào, Campuchia tiến lên giành thắng lợi quyết định vào giai đoạn cuối của cuộc kháng chiến.

    Để giành thắng lợi vẻ vang đó, hơn 2 vạn cán bộ chiến sĩ, thanh niên xung phong đã hy sinh, gần 3 vạn người bị thương binh, hàng nghìn người bị ảnh hưởng nặng nề chất độc màu da cam của địch. Biết bao bộ đội, thanh niên xung phong, dân công hỏa tuyến, đồng bào các dân tộc đã hiến dâng cả tuổi thanh xuân của mình để giữ vững mạch máu giao thông trên con đường huyền thoại này.

    Dưới sự chỉ đạo của Đảng và sự vận dụng đúng đắn, sáng tạo đường lối chính trị, quân sự và khoa học, nghệ thuật quân sự để giải quyết thành công một loạt vấn đề rất mới thuộc về vận tải chiến lược trong chiến tranh của Quân đội ta thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên tuyến đường Trường sơn - Đường Hồ Chí Minh, góp phần cùng toàn dân, toàn quân giành thắng lợi vĩ đại, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

    Kỷ niệm 65 năm Ngày mở Đường Hồ Chí Minh - Ngày truyền thống Bộ đội Trường Sơn là dịp để chúng ta bày tỏ lòng thành kính tri ân sâu sắc đối với các thế hệ cha anh đã một thời “xẻ dọc Trường Sơn đi cứu nước”; Nhân dân cả nước nói chung và Nhân dân trên địa bàn xã Khánh Hải nói riêng mãi khắc ghi công lao to lớn của Bộ đội Trường Sơn, dân công hỏa tuyến, thanh niên xung phong, công nhân giao thông, văn nghệ sĩ, đồng bào các dân tộc đã từng tham gia, phục vụ chiến đấu làm nên con đường huyền thoại Đường Trường Sơn - Đường Hồ Chí Minh.

    Phát huy chủ nghĩa anh hùng các mạng và phẩm chất cao quý của Bộ đội Trường Sơn, cấp ủy Đảng, chính quyền, đoàn thể và Nhân dân xã Khánh Hải nguyện ra sức thi đua học tập, lao động, sản xuất và chiến đấu góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng bộ nhiệm kỳ 2020 - 2025 và Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng.